خودروسازی کشور در چالش نان و جان
دنیای‌اقتصاد: با وجود فروکش نکردن طغیان کرونا در کشور و خطر بالقوه آغاز موج دوم این ویروس خطرناک و عالمگیر، گویا خودروسازان بزرگ کشور قصد دارند به زودی تولید را از سر بگیرند. از آن سو قطعه‌سازان نیز اعلام کرده‌اند پس از اجرای پروتکل‌های بهداشتی طی هفته جاری، به روند عادی تولید باز خواهند گشت.
این در حالی است که کشور هنوز با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و به خصوص در تهران به‌عنوان پایگاه اصلی خطوط تولید خودروسازی و قطعه‌سازی، صحبت از خطر اوج‌گیری این ویروس (به ویژه از ناحیه بازگشت مسافران نوروزی) است. خودروسازان و قطعه‌سازان امیدوار بودند ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا در تصمیمات جدید خود که دیروز اعلام شد، با تمدید تعطیلی موقت خطوط تولید خودروسازی موافقت کند، اما رئیس‌جمهوری آب پاکی را روی دست آنها ریخت و تاکید کرد تولید ادامه داشته و دارد.تقریبا از یک هفته مانده به پایان سال ۹۸، شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز کشور خطوط تولید خود را از بیم ابتلای پرسنل به ویروس کرونا، تعطیل کردند. طبق روال هر سال، آنها پس از تعطیلات نوروز، بلافاصله تولید را از سر می‌گرفتند، اما امسال به دلیل شیوع کرونا، این اتفاق فعلا در سطح وسیعی رخ نداده است. هرچند قطعه‌سازان (و البته خودروسازها) خواستار تمدید تعطیلی موقت خطوط تولیدشان تا اوایل اردیبهشت بوده و این موضوع را با دولت نیز در میان گذاشتند، با این حال در ادامه اعلام کردند آماده تولید طی روزهای آتی هستند.
در این بین، ایران خودرو اعلام کرد «با رعایت کلیه پروتکل‌های مربوطه، از ۱۶ لغایت ۲۰ فروردین، یک سوم نیروها در محل کار فعالیت کرده و مابقی نیز از طریق دورکاری و به‌صورت چرخشی در قرنطینه خانگی، همکاری کنند.» طبق اعلام این شرکت، شرایط مذکور مختص بازه زمانی اعلام شده (۱۶ تا ۲۰ فروردین) است و پس از آن، طبق تقویم کاری و روال عادی، تولید انجام خواهد شد. همچنین سایپا نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «به منظور جلوگیری از شیوع بیماری کرونا، ضروری است واحدهای ستادی و پشتیبانی با یک سوم نیروی انسانی فعالیت کرده و مابقی دورکاری کنند.» در نهایت اما قطعه‌سازان نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرده‌اند تا بیست و دوم فروردین آغاز به کار نخواهند کرد، زیرا می‌خواهند پروتکل‌های بهداشتی را در خطوط تولید خود پیاده کنند. قطعه‌سازان البته در ایام نوروز نامه‌نگاری‌هایی را با نهادهای دولتی انجام داده و خواستار تمدید تعطیلی موقت خطوط تولید خودروسازی و به تبع آن، قطعه‌سازی، تا اوایل اردیبهشت شدند.
نگرانی قطعه‌سازان این بود (و البته هنوز هم هست) که با توجه به احتمال ابتلای بخشی از نیروی انسانی ۷۰۰ هزار نفری صنایع خودرو و قطعه به کرونا در ایام تعطیلات آخر سال و نوروز (به ویژه از ناحیه سفر)، بهتر است تولید با دو سه هفته تاخیر از سر گرفته شود. آنها همچنین وعده دادند که توقف تولید در این دو سه هفته را طی روزهای باقیمانده از سال جبران خواهند کرد. هرچند خودروسازان رسما خواستار ادامه تعطیلی موقت نشدند، اما به نظر می‌رسد این موضوع خواسته آنها نیز بوده، ولی به هر حال به دلیل ماهیت دولتی، خواسته قلبی‌شان را افشا نکرده‌اند. هرچه هست، در نهایت دولت ظاهرا موافق تداوم تعطیلی خطوط تولید در صنایع خودرو و قطعه نیست و بر فعالیت آنها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اصرار دارد. دیروز نیز رئیس‌جمهوری با اعلام تصمیمات جدید ستاد ملی مقابله با کرونا، تاکید کرد که «در تولید از ابتدا با هیچ مانعی مواجه نبودیم و این مراکز همچنان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی فعالیت خود را ادامه می‌دهند.» این جمله رئیس‌جمهوری نشان می‌دهد با تمدید تعطیلی موقت صنایع خودرو و قطعه موافقت نشده و آنها باید به زودی تولید را از سر بگیرند، هرچند همین حالا نیز به نوعی فعالیت خودروسازان آغاز شده است.
آغاز تولید در بحران کرونا
اگرچه آمارهای اعلامی از سوی وزارت بهداشت نشان از نزولی شدن شیوع کرونا در برخی استان‌ها آن هم با شیبی بسیار آهسته دارد، با این حال کشور هنوز وارد فاز کنترل و مهار این بیماری نشده و فعلا در مرحله مدیریت آن است. مسوولان وزارت بهداشت همچنان هشدار می‌دهند که خطر کرونا بسیار زیاد است و اگر به اصطلاح جدی گرفته نشود، امکان خیز دوباره این بیماری وجود دارد. آن طور که کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا در کنفرانس خبری دیروز خود اعلام کرد: «بیماری کرونا جدی است و اکنون در فاز مدیریتی هستیم و اگر رعایت نکنیم، هفته آینده با خیز مجدد بیماری روبه‌رو خواهیم شد.»
وی تاکید کرد که برخی گمان می‌کنند با پایان تعطیلات، وضع کشور (از حیث شیوع کرونا) عادی شده، اما هشدار می‌دهیم این طور نیست. اوایل هفته نیز وزیر بهداشت و فرمانده عملیات مقابله با کرونا تاکید کردند هرگونه شتابزدگی در شروع فعالیت جمعی، تلفات انسانی گسترده‌ای را در پی خواهد داشت. در این بین، سعید نمکی وزیر بهداشت تاکید کرد که کشور هنوز در فاز مدیریت کرونا قرار دارد و هر گونه غفلت می‌تواند منحنی این بیماری را به سرعت بالا ببرد. همچنین علیرضا زالی فرمانده عملیات مقابله با کرونا نیز تاکید کرد مطلقا نباید با شتابزدگی تصمیماتی اتخاذ کنیم که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی را مخدوش کند، چون هنوز به شرایط ثبات و پایداری در کنترل ویروس کرونا نرسیده‌ایم. هشدار دیگری که در این چند روز داده شده، شرایط نه چندان مناسب تهران با توجه به بازگشت مسافران نوروزی است. این نگرانی بسیار جدی وجود دارد که تهران با موج جدیدی از شیوع کرونا مواجه شده و درصد ابتلا و مرگ و میر شهروندان به سرعت رشد کند. با وجود همه این هشدارها اما دولت از موضع خود مبنی بر فعال بودن واحدهای تولیدی کوتاه نمی‌آید و بر این اساس خودروسازان و قطعه‌سازان نیز فعالیت نسبی خود را آغاز و از ابتدای هفته آینده باید به روال تقریبا عادی گذشته برگردند.
با توجه به بالا رفتن سطح هشدارها برای تهران و حومه و با در نظر گرفتن اینکه خطوط اصلی تولید خودروسازی و قطعه‌سازی کشور در پایتخت و اطراف آن قرار دارد، آغاز فعالیت جدی آنها نگرانی‌های زیادی مبنی بر اوج‌گیری دوباره کرونا و این بار از صنایع خودرو و قطعه، ایجاد کرده است. هشدارها از این جهت است که در خطوط تولید خودرو و قطعه، نرخ تجمع افراد و ارتباط فرد به فرد بالاست و بنابراین احتمال ابتلا به کرونا در نیروی انسانی و به تبع آن، شیوع این بیماری در بین خانواده‌های آنها و سایر شهروندان، بسیار زیاد است.
قطعه‌سازان آماده تولید نیستند
اما جدا از هشدارهای کلی بابت اوج‌گیری کرونا از خطوط تولید خودرو و قطعه، مشکل دیگر اینجاست که گویا اصلا پروتکلی بهداشتی برای این صنایع در راستای مقابله با کرونا ابلاغ نشده است. طبق نامه رئیس دفتر رئیس‌جمهوری به وزیر بهداشت، پروتکل مربوطه باید تا اواخر هفته گذشته ابلاغ می‌شد، اما آن طور که یک منبع آگاه در قطعه‌سازی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید، حداقل تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ پروتکلی ابلاغ نشده است.
به گفته وی، چون عملا پروتکلی برای رعایت مسائل بهداشتی در خطوط تولید، در کار نیست، بیشتر قطعه‌سازان آماده آغاز تولید از هفته آینده نیستند. این منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، تاکید کرد که به فرض ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی مخصوص خطوط تولید نیز نیاز به زیرساخت‌هایی مانند مواد ضد عفونی‌کننده داریم که فعلا در بازار نایاب است، ضمن آنکه قیمت بسیار بالایی نیز دارند. به گفته وی، با توجه به شرایط فعلی، احتمالا تولید در بیشتر قطعه‌سازان از دو هفته دیگر آغاز خواهد شد. اظهارات وی در شرایطی است که خودروسازان در اطلاعیه‌هایی جداگانه بر پیاده‌سازی پروتکل‌های بهداشتی در خطوط تولید تاکید و برای ازسرگیری فعالیت اعلام آمادگی می‌کنند. حال با توجه به ناآمادگی قطعه‌سازان، ازسرگیری فعالیت در خودروسازی می‌تواند به اوج‌گیری دوباره پدیده خودروهای ناقص بینجامد.با وجود خطر جدی کرونا اما این را نیز نباید فراموش کرد که باتوجه به نقش مهم خودروسازی در اقتصاد کشور، طبعا تعطیلی خطوط تولید هم تبعات سنگینی را به دنبال خواهد داشت.
تولید به شرط رعایت بهداشت
حسن کریمی سنجری
کارشناس خودرو
اقتصاد یا سلامتی و به عبارت واضح تر نان شب یا جان، دوراهی بسیار پیچیده‌ای است که این روزها انتخاب هر یک، بیش از هر زمان دیگری ذهن دولت‌ها را در دنیا به خود مشغول کرده است. به‌عنوان مثال در کشور ما از طرفی وزارت بهداشت در جایگاه مسوول ستاد مبارزه با کرونا، از ضرورت تعطیلی کامل همه کسب و کارها حتی پس از بیستم فروردین می‌گوید؛ اما رئیس‌جمهور به‌عنوان کسی که علاوه بر مسوولیت سلامت مردم، مسوول توسعه اقتصاد کشور نیز هست، اصرار بر هر چه سریع‌تر فعال شدن کشور دارد. آنچه بیش از هر چیز در انتخاب یکی از این دو راه خودنمایی می‌کند پتانسیل درونی و تاب آوری اقتصاد هر یک از کشورهاست.
کشوری مثل آلمان که صاحب بزرگ‌ترین شرکت‌های خودروسازی دنیاست، بین این دوراهی پیچیده، سلامتی مردم را انتخاب کرده؛ به‌طوری که پردرآمدترین خودروساز دنیا یعنی فولکس‌واگن به راحتی اعلام تعطیلی می‌کند و حتی ظرفیت خطوط تولید خود را به تولید لوازم ضروری نظیر دستگاه تنفس مصنوعی اختصاص می‌دهد تا از این راه، مسوولیت اجتماعی اش را نیز انجام دهد. اما انتخاب هر یک از این دو مسیر علاوه بر بنیه اقتصادی هر کشور به ارزش‌های اجتماعی جوامع نیز بستگی دارد. شهر ووهان چین با جمعیتی بالغ بر 11 میلیون نفر به‌عنوان یکی از هسته‌های اصلی صنعتی و اقتصادی این کشور، به راحتی قرنطینه کامل شد، به گونه‌ای که 11 میلیون انسان به قوانین سختگیرانه قرنطینه تن دادند. اما در ایران با وجود تمامی تذکرات و تا حدودی سختگیری‌ها اما به توصیه‌های بهداشتی در حد کافی و لازم عمل نشد. این هفته مصداق بارزی از بی‌توجهی به توصیه‌های بهداشتی بود، زیرا با وجود تعطیلی همه کسب‌و‌کارها، خیابان‌های کلان شهرها به ویژه تهران بسیار شلوغ بود و نشان داد توجه چندانی به دلیل اصلی تعطیلی (کرونا) نمی‌شود.
از موضوع ارزش‌های اجتماعی موجود در هر کشور که عبور کنیم، مهم‌ترین دلیل انتخاب یکی از دو مسیر سخت، همان بنیه اقتصادی کشورهاست. مگر می‌توان اقتصاد 3/ 15 تریلیون دلاری چین را با اقتصاد در حال تحریم خودمان مقایسه کرد. در واقع اقتصاد کشور در شرایط تحریم، مصداق یک اقتصاد روزمزد است که برای تغذیه خود حتما به فعال بودن کسب‌وکار روزمره نیاز دارد. همین شرکت‌های قطعه‌سازی و خودروسازی را در نظر بگیرید؛ در حالی که اقتصاد نفتی ایران به دلیل تحریم‌ها در پایین ترین سطح از درآمدهای ارزی خود قرار دارد، بخشی از درآمدهای کشور مدیون فعال بودن چرخ‌های تولید در این شرکت‌ها است. اگر این چرخ‌ها نچرخند، شاید حیات اقتصادی کشور نیز به خطر افتد. ازآنجاکه بیش از 80 درصد اقتصاد ایران دولتی است، بنابراین چه ادارات دولتی یا شرکت‌های خودروساز فعال باشند چه نباشند باید حقوق پرسنل خود را پرداخت کنند. در واقع هزینه‌های این شرکت‌ها از جیب خالی دولت پرداخت می‌شود، بی آنکه خبری از ارزش افزوده ایجاد شده توسط آنها در اقتصاد کلان کشور احساس شود.
بنابراین به نظر می‌رسد شاید راه بهتر آن است که کسب و کارها فعال شوند؛ اما پروتکل‌های سختگیرانه‌ای برای حفظ سلامتی مردم و جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا تدوین شود. در واقع به نظر می‌رسد راه سومی هم وجود دارد که هم نان آور است و هم حافظ جان. شروع فعالیت آن دسته از کسب‌و‌کارهای حیاتی که تاثیر بیشتری در اقتصاد کلان کشور دارند، آن هم تنها با بخشی از ظرفیت کامل و با رعایت الزامات سختگیرانه بهداشتی و ایمنی.
